Thống đốc NHNN trả lời chất vấn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội

Trả lời trực tiếp các câu hỏi của các đại biểu Quốc hội, các vấn đề về xử lý nợ xấu, tái cơ cấu ngân hàng và cung ứng vốn cho nền kinh tế, quản lý ngoại hối là các nội dung trọng tâm Thống đốc NHNN đã làm rõ trong phiên chất vấn này.

Về xử lý nợ xấu

Thống đốc NHNN cho rằng, cùng với giải pháp xử lý nợ xấu thông qua Công ty VAMC thì Việt Nam đang triển khai nhiều cách khác để đẩy mạnh xử lý nợ xấu. Về phía các TTCD đã chủ động, tích cực tham gia xử lý nợ xấu, tạo nguồn lực xử lý nợ xấu bằng cách tăng cường trích lập dự phòng rủi ro. Ba năm qua, hệ thống ngân hàng đã trích lập khoảng 21.000 tỷ đồng. Từ đầu năm tới tháng 7/2014 số dự phòng mà trích lập đã đạt 78.000 tỷ đồng.

Thông qua hoạt động của Công ty VAMC, từ đầu năm tới ngày 24/9/2014 Công ty này đã mua được 47.000 tỷ đồng. Cả năm nay, Công ty VAMC dự kiến mua được 70.000 tỷ đồng.

Cùng với đó, NHNN đã tiến hành cơ cấu lại nợ. Trong số hơn 300.000 tỷ đồng được cơ cấu lại, có 157.000 tỷ đồng nếu không cơ cấu sẽ thành nợ xấu.

Tính đến cuối tháng 7/2014, nợ xấu chiếm 4,11% tổng dư nợ, tăng so với cuối năm 2013. Lý do tăng là tình hình kinh tế vĩ mô đã cải thiện nhưng với mức độ chưa cao, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp còn khó khăn, đặc biệt là các TCTD áp dụng chuẩn mực mới về phân loại nợ chặt chẽ hơn đã phản ánh chính xác hơn chất lượng tín dụng và thực trạng nợ xấu.

Tuy nhiên, với tình hình hiện nay chất lượng tín dụng đang có chiều hướng cải thiện và trong những tháng cuối năm các TCTD sẽ tập trung xử lý nợ xấu, tăng cường trích lập dự phòng khi có kết quả hoạt động kinh doanh nên nợ xấu giảm vào dịp cuối năm.

Về hoạt động của VAMC, Thống đốc NHNN cho biết, đến cuối tháng 8/2014, VAMC đã mua được 3.281 khoản nợ, với tổng dư nợ gốc hơn 56.000 tỷ đồng nợ xấu, giá mua hơn 46.000 tỷ đồng. Trong khi đó, VAMC đã thu hồi được 1.462 tỷ đồng nợ xấu thuộc 31 TCTD. Cùng với đó, điều chỉnh lãi suất cho 4 khách hàng với tổng dư nợ được điều chỉnh lãi suất là 226 tỷ đồng; miễn, giảm lãi/phí cho 16 khách hàng với tổng số tiền miễn, giảm là 60,91 tỷ đồng; cơ cấu lại thời hạn trả nợ cho 11 khách hàng với dư nợ gốc được cơ cấu là 446 tỷ đồng.

Đồng thời, VAMC phối hợp với TCTD cấp bổ sung hạn mức 950 tỷ đồng (đã giải ngân được 425 tỷ đồng) để hoàn thiện 2 dự án dở dang của 2 khách hàng. VAMC đã thực hiện bán nợ của 7 khách hàng với tổng dư nợ gốc của các khoản nợ là 623 tỷ đồng, giá bán nợ là 484 tỷ đồng; bán 11 tài sản bảo đảm của khách hàng, thu hồi được 212 tỷ nợ gốc.

Thống đốc NHNN cho rằng, là định chế mới thành lập, hoạt động trong điều kiện không dùng ngân sách Nhà nước để xử lý nợ xấu thì kết quả đạt được như trên của VAMC là đáng khích lệ, hỗ trợ cho đẩy nhanh tiến độ xử lý nợ xấu trong thời gian tới.

Ngay từ đầu, hoạt động mua bán nợ của VAMC đã có chủ trương không dùng tiền ngân sách để xử lý nợ xấu. Đây là điểm khác biệt về cách xử lý nợ xấu của Việt Nam so với nước ngoài. Trong bối cảnh không có tiền ngân sách nhưng VAMC đã tạo ra được cơ chế tháo gỡ khó khăn, giảm nợ xấu trong thời gian qua.

Theo Thống đốc, kết quả VAMC đạt được là một cố gắng rất lớn trong bối cảnh xử lý nợ xấu thời gian qua không có sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước. Do vậy, Thống đốc NHNN đồng tình với quan điểm của một số đại biểu Quốc hội về việc nếu không có tiền từ ngân sách thì phải có cơ chế và trao thêm công cụ cho VAMC. Mặt khác, sẽ phải tăng năng lực tài chính bằng cách tăng vốn điều lệ của VAMC từ 500 tỷ đồng hiện nay lên 2.000 tỷ đồng.

Thống đốc NHNN lưu ý rằng, quá trình xử lý nợ xấu phải hết sức bình tĩnh để đưa ra giải pháp phù hợp. Hiện tình hình tài chính của các tổ chức tín dụng đã minh bạch hơn rất nhiều và được sự giám sát của NHNN, đó là một trong những điều kiện thuận lợi để đẩy mạnh tiến độ xử lý nợ xấu.

Thực hiện Đề án tái cơ cấu hệ thống các TCTD

Thống đốc NHNN cho biết, thời gian qua ngành Ngân hàng đã triển khai đầy đủ, quyết liệt các giải pháp cơ cấu lại hệ thống các TCTD và đạt được kết quả quan trọng. Hệ thống các TCTD được bảo đảm an toàn và trong tầm kiểm soát của NHNN, nguy cơ gây đổ vỡ, mất an toàn hệ thống đã được đẩy lùi, khả năng chi trả của các TCTD được bảo đảm, tài sản của Nhà nước và tiền gửi của nhân dân được an toàn, kể cả ở các NHTM yếu kém.

Hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và kỷ cương, kỷ luật trong lĩnh vực tiền tệ, ngân hàng được thiết lập và ngày càng củng cố. Hệ thống ngân hàng tiếp tục hoạt động an toàn, hiệu quả và không gián đoạn cung cấp dịch vụ ngân hàng cho nền kinh tế trong quá trình tái cơ cấu. Hiệu quả kinh doanh của các TCTD có chiều hướng giảm, phù hợp với tình hình kinh tế khó khăn và những giải pháp chia sẻ khó khăn của ngành ngân hàng đối với doanh nghiệp và người dân.

Đối với các ngân hàng thương mại nhà nước, NHNN đã phê duyệt đề án tái cơ cấu của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) và Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (Agribank), đang hoàn thiện để phê duyệt phương án cơ cấu lại của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), Ngân hàng Phát triển Nhà Đồng bằng sông Cửu Long (MHB).
Riêng về Agribank - ngân hàng quốc doanh chưa được cổ phần hóa, thời gian qua NHNN đã xây dựng một đề án lớn để tái cấu trúc lại Agribank. Đề án này bao gồm 8 đề án nhỏ đã được Chính phủ phê duyệt và đang được tổ chức triển khai.

Đối với các ngân hàng thương mại cổ phần, trong số 9 ngân hàng yếu kém được xác định từ năm 2012, NHNN đã phê duyệt 8 phương án cơ cấu lại, trong thời gian tới, NHNN sẽ trình Thủ tướng Chính phủ phương án cơ cấu lại đối với 01 ngân hàng còn lại. Hiện nay, các ngân hàng này đang tích cực triển khai các giải pháp cơ cấu lại theo đúng phương án được duyệt.
Thống đốc NHNN cho biết, hầu hết các phương án tái cơ cấu ngân hàng thương mại cổ phần yếu kém, kể cả sáp nhập, hợp nhất đều được tiến hành trên nguyên tắc tự nguyện. NHNN chưa phải áp dụng biện pháp can thiệp bắt buộc đối với trường hợp nào theo quy định của pháp luật. Sau khi sáp nhập, hợp nhất hoặc phương án cơ cấu lại được NHNN chấp thuận, các ngân hàng đã và đang tích cực triển khai các giải pháp cơ cấu lại toàn diện về tài chính, hoạt động, quản trị và khắc phục các sai phạm dưới sự giám sát của NHNN.

Việc tái cơ cấu các ngân hàng yếu kém đã mang lại kết quả khả quan: Đến cuối tháng 6/2014, tổng tài sản của 09 ngân hàng thương mại cổ phần yếu kém tăng 3,17% so với cuối năm 2013; huy động vốn tăng 3,28% so với cuối năm 2013; tổng dư nợ thị trường 1 tăng 10,18% so với cuối năm 2013…
Đối với các ngân hàng thương mại cổ phần hoạt động bình thường, NHNN đã nhận phương án tái cơ cấu của 24/25 ngân hàng; trong đó, NHNN đã phê duyệt 18 phương án tái cơ cấu, đồng thời yêu cầu các ngân hàng còn lại tiếp tục hoàn thiện phương án.

Về tăng trưởng tín dụng

Để tiếp tục tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, đáp ứng vốn cho nền kinh tế, Thống đốc NHNN khẳng định, thời gian tới sẽ triển khai các giải pháp tín dụng, kịp thời xử lý các khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách nhằm tạo thuận lợi cho các ngân hàng mở rộng tín dụng đi đôi với an toàn hoạt động.

Từ đầu năm đến nay, NHNN đã điều tiết tiền tệ phù hợp với mục tiêu kiểm soát lạm phát. Tổng phương tiện thanh toán diễn biến phù hợp với kinh tế vĩ mô, tiền tệ và các giải pháp điều hành. Đến ngày 22/9, tổng phương tiện thanh toán tăng 9,93% so với cuối năm 2013; huy động vốn tăng 9,79% so với cuối năm ngoái, trong đó huy động vốn bằng tiền đồng tăng 10,94%, huy động vốn bằng ngoại tệ tăng 2,82%. Thanh khoản của hệ thống ngân hàng được đảm bảo, lãi suất liên ngân hàng giảm so với cuối năm ngoái, dự phòng khả năng chi trả tốt, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu thanh toán cho doanh nghiệp và người dân.

NHNN đã điều chỉnh giảm các mức lãi suất trên cơ sở bám sát diễn biến vĩ mô, thị trường tiền tệ để kích thích các TCTD giảm lãi suất cho vay, góp phần tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh nhưng vẫn đảm bảo kiểm soát lạm phát, ổn định thị trường tiền tệ và hoạt động ngân hàng.

Hiện lãi suất cho vay đối với các lĩnh vực ưu tiên phổ biến ở mức 7-8%/năm; cho vay lĩnh vực sản xuất, kinh doanh thông thường phổ biến khoảng 9-10%/năm đối với ngắn hạn; 10,5-12%/năm đối với trung và dài hạn. Trong đó, một số doanh nghiệp có tình hình tài chính lành mạnh, minh bạch, phương án, dự án sản xuất kinh doanh hiệu quả lãi suất cho vay chỉ 6-7%.

Lãi suất của các khoản vay cũ cũng được các TCTD tích cực triển khai xem xét giảm cho khách hàng. Đến cuối tháng 8/2014, dư nợ cho vay bằng tiền đồng có lãi suất trên 15% một năm chỉ chiếm 4,3% tổng dư nợ, giảm so với tỷ trọng 6,3% cuối năm 2013.

Riêng về tín dụng, mức tăng trưởng dư nợ đối với nền kinh tế chưa cao, nguyên nhân chủ yếu do sức hấp thụ vốn vẫn còn yếu, tình trạng nợ đọng ngân sách, vướng mắc trong xử lý tài sản đảm bảo chưa được xử lý dứt điểm, cơ chế bảo lãnh cho doanh nghiệp vay vốn chưa được đẩy mạnh…

Trong điều kiện tín dụng tăng chậm, việc đầu tư vào trái phiếu Chính phủ của các tổ chức tín dụng là gián tiếp đầu tư vốn vào nền kinh tế. Đến cuối tháng 8/2014, đầu tư, kinh doanh trái phiếu Chính phủ của các ngân hàng tăng 21,56% so với cuối năm 2013.

Tuy nhiên, cơ cấu tín dụng tiếp tục có hướng chuyển dịch tích cực, trong đó tín dụng đối với một số lĩnh vực ưu tiên tăng khá cao. Đến cuối tháng 8/2014, tín dụng đối với lĩnh vực nông nghiệp nông thôn tăng 6,1%, xuất khẩu tăng 4,37%, doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao tăng 12,73%, công nghiệp hỗ trợ tăng 6,12%, doanh nghiệp nhỏ và vừa tăng 2,57%; tín dụng bất động sản có xu hướng phục hồi, tăng 9,85%. Hết tháng 9/2014, tăng trưởng tín dụng của hệ thống ngân hàng đã xấp xỉ đạt 7%, cao hơn mức 6,87% của tháng 9/2013. Do đó, khả năng đạt mức tăng trưởng tín dụng như kế hoạch năm 2014 từ 12-14% là hoàn toàn có thể đạt được.

Bên cạnh đó, Thống đốc cũng trả lời các đại biểu về tốc độ giải ngân gói 30.000 tỷ đồng, Nghị định 41, giảm lãi suất trong thời gian tới...

Về quản lý ngoại hối và quản lý thị trường vàng

Theo đánh giá của Thống đốc NHNN, năm nay là năm thứ 3 liên tiếp thị trường ngoại hối tiếp tục ổn định. Tỷ giá luôn nằm trong định hướng chỉ đạo của NHNN và luôn biến động trong phạm vi cho phép. Thực tế, NHNN đã không phải can thiệp thị trường ngoại hối trong suốt thời gian qua. Nếu có can thiệp, chỉ là những biện pháp chủ động của Nhà nước nhằm nâng cao khả năng xuất khẩu của nền kinh tế. Trong năm 2014, vừa qua NHNN đã có chủ động điều chỉnh tỷ giá với mức 1%, đến nay diễn biến tỷ giá rất ổn định. Trong 3 năm qua, dự trữ ngoại hối nhà nước tăng hơn 5 lần so với 2011, đến nay đã đạt trên 35 tỷ USD.

NHNN đã cung tiền ra nền kinh tế để mua ngoại tệ tăng dự trữ ngoại hối Nhà nước, nhưng đồng thời rút tiền về qua phát hành tín phiếu NHNN, đảm bảo điều tiết khối lượng tiền trong lưu thông phù hợp với mục tiêu kiểm soát lạm phát đã đề ra.

Bên cạnh đó, NHNN cũng chủ động, theo dõi sát diễn biến thị trường vàng trong nước và quốc tế để có các giải pháp can thiệp bình ổn thị trường khi cần thiết, góp phần ổn định tỷ giá, thị trường ngoại tệ và ổn định kinh tế vĩ mô.

Với các giải pháp đồng bộ mà NHNN đã triển khai, thị trường vàng trong nước diễn biến tương đối ổn định. NHNN không phải tổ chức đấu thầu bán vàng miếng, góp phần hạn chế việc sử dụng ngoại tệ của Quỹ bình ổn tỷ giá và giá vàng để nhập khẩu vàng trên thị trường quốc tế. Diễn biến ổn định của thị trường vàng đã góp phần duy trì sự ổn định của tỷ giá, thị trường ngoại hối, tăng dự trữ ngoại hối Nhà nước và ổn định kinh tế vĩ mô.

Thống đốc NHNN khẳng định việc tổ chức triển khai đồng bộ và quyết liệt các giải pháp điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng đã góp phần quan trọng đạt được mục tiêu kiểm soát lạm phát ở mức thấp, duy trì ổn định thị trường tiền tệ, ngoại hối, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế cao hơn cùng kỳ năm 2013.

Phát biểu kết luận phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đã đánh giá cao những kết quả bước đầu của ngành Ngân hàng đạt được trong điều hành chính sách tiền tệ, kiềm chế lạm phát, tái cơ cấu hệ thống các tổ chức tín dụng, góp phần quan trọng vào việc ổn định kinh tế vĩ mô. Đồng thời, Chủ tịch Quốc hội đã nhấn mạnh một số công việc trọng tâm ngành Ngân hàng cần tiếp tục đẩy mạnh triển khai trong thời gian tới.

CKH-XT